Controle loslaten: hoe ‘ja zeggen’ je meer rust en zelfregie geeft
- Mariëtte Nauta
- 13 nov
- 2 minuten om te lezen
Controle. We doen het allemaal. Ik ook. Jarenlang dacht ik dat ik het leven onder controle kon houden door alles strak te plannen, risico’s te vermijden en vooruit te denken. Het voelde verstandig, volwassen, zelfs professioneel. Tot ik merkte dat ik vooral bezig was met overleven in plaats van leven.
Waarom we zo snel grijpen naar controle
Ons brein houdt niet van onzekerheid. Het wil voorspellen, beheersen en alles voor zijn. In de oertijd was dat handig (bij een sabeltandtijger bijvoorbeeld)
Maar vandaag de dag? Mails, deadlines, Teams-calls, verwachtingen… We proberen grip te houden op iets wat continu beweegt.
En dus trekken we de touwtjes aan:
We plannen nóg strakker.
We analyseren alles drie keer.
We maken back-ups voor onze back-ups.
We proberen zelfs het gedrag van anderen te beïnvloeden (spoiler: dat lukt nooit).
Het voelt even veilig, maar het put uit. Want controle kost energie. Veel energie.
Controlegedrag is eigenlijk 'nee' zeggen
Controle is een subtiele vorm van afweren:
Nee tegen risico
Nee tegen spanning
Nee tegen het onbekende
Nee tegen ongemak
Maar hoe harder je duwt, hoe harder het terugkomt. Je belandt in een vicieuze cirkel van vermijding → stress → nog meer controle.
De kracht van ‘ja’ zeggen (en nee, dat is niet soft)
Binnen ACT-coaching werken we met een simpele maar krachtige beweging: ruimte maken in plaats van vechten. Dat begint met één woord: ja.
Niet omdat je alles goedvindt, maar omdat je toelaat wat er al is.
Begin klein:
Ja tegen het makkelijke: een ademhaling, een kop thee
Ja tegen het neutrale: een gedachte, geluid of gevoel
Ja tegen het lastige: spanning, irritatie, onzekerheid, dat ene moeilijke gesprek
Het is een innerlijke verschuiving van afweren naar toelaten. En dát geeft ruimte en rust.
Maak het speels; zwaar is het vaak al genoeg
Je hoeft niets op te lossen. Je hoeft niets leuk te vinden.
Alleen te erkennen: dit is er nu.
Speel met de vorm:
Een volmondig JA (wanneer je vastzit)
Een zachte “ja…” (voor nuance en mildheid)
Een stille innerlijke ja (als je het in stilte bij jezelf wilt houden)
Deze kleine bewegingen maken een groot verschil.
Wat het je oplevert: van controle naar zelfregie
Als je stopt met vechten tegen spanning, ontstaat er ruimte om te kiezen.
Je reageert minder vanuit reflex, en meer vanuit richting.
Je verschuift van overleven naar bewust leven. Dat is precies de paradox:
hoe minder je controleert, hoe meer regie je ervaart.
Ook in teams speelt dit
In organisaties zie ik dezelfde patronen: Mensen die loyaal zijn, hard werken, verantwoordelijkheid voelen en daardoor vastlopen in controle. Niet omdat ze zwak zijn, maar omdat ze mens zijn.
Met ACT en mindfulness leer je om anders met druk, onzekerheid en spanning om te gaan. Niet door harder te duwen, maar door soepeler te bewegen.
Herken je dit?
Je hoeft dit niet alleen op te lossen. Coaching kan helpen om weer ruimte te maken; voor jezelf, voor anderen, voor wat er écht toe doet.
Een kennismakingsgesprek is altijd vrijblijvend en verkennend.
Opmerkingen